Zonder fosfaat geen voedsel

Wur.nl

​

Onze huidige voedselproductie is in sterke mate afhankelijk van kunstmestfosfaat, gemaakt van ruwfosfaat. Berekeningen laten zien dat ruwfosfaat schaars wordt binnen enkele generaties. Het ‘fosfaatprobleem’ is groter dan het energieprobleem, want voor fosfaat is geen alternatief,’ zegt Oene Oenema. Fosfaat is essentieel voor plant, mens en dier.

​

Voedselproductie kan niet zonder fosfaat en dat betekent dat we moeten overschakelen op hergebruik en het drastisch beperken van verliezen. Dat vergt een forse omschakeling. Oenema wil wegen verkennen voor efficiënt hergebruik van fosfaat in de voedsel productie-consumptieketen.

​

De verdeling van (ruw)fosfaat en bodemfosfaat is zeer ongelijk in de wereld. De mestoverschotten in Nederland maken dat veel landbouwgronden nu rijk zijn aan fosfaat en dat fosfaat nog vaak als afval wordt gezien in plaats van waardvolle grondstof. In Afrika zijn de bodems daarentegen zeer arm aan fosfaat, waardoor de voedselproductie wordt beperkt. In Afrika schreeuwt de bodem om fosfaat; voor verhoging van de voedselproductie is daar meer fosfaat nodig.

​

Winbaar ruwfosfaat komt maar in enkele landen voor, vooral in Marokko en China. Europa importeert fosfaat via kunstmest en veevoer. Als die importen wegvallen, is hergebruik het enige alternatief. Hoe dat effectief en efficiënt kan, is nu nog onduidelijk. Oenema: ‘De prijzen voor fosfaat zullen stijgen als het schaarser wordt. De arme boer trekt dan aan het kortste eind’

​

Een studie naar mogelijkheden om fosfaatvoorraden in de bodem beter te benutten is in 2012 dankzij een gift gestart. ‘Wat we daarnaast nodig hebben zijn goede studies naar de fosfaatkringlopen, naar mogelijkheden voor efficiënter gebruik en scenario’s voor rendabel hergebruik. In Europa, maar ook in andere gebieden in de wereld.’

​

Deze studies zijn essentieel voor de voedselproductie op lange termijn. ‘Voorwaarde is een multidisciplinaire aanpak en daar zijn we in Wageningen goed in. Wij hebben deskundigheid in elke fase van de fosfaatcyclus, van landbouw, milieu, sanitatie tot recycling.’ Via onderzoek en publicaties wil Oenema de overheden, landbouw en industrie oplossingsrichtingen aanbieden. ‘De knop moet om.’

​

Als we pas actie gaan ondernemen op het moment dat fosfaat echt schaars wordt, zijn we te laat.