Elf BV's trekken aan alarmbel: "Politici, jullie houding tegenover klimaat is verwerpelijk"

De Morgen

 

Elf bekende Vlamingen, waaronder Tom Lenaerts en Francesca Vanthielen, publiceren een vlammende brief aan onze politici waarin ze hen immorele nalatigheid verwijten in verband met de opwarming van de aarde. Vanavond maken ze bekend hoe ze bij onze leiders actie willen afdwingen.

 

Geachte politicus,

 

De tijd waarin het al of niet opwarmen van de aarde als gevolg van menselijk handelen een punt van discussie was, ligt achter ons. Inmiddels is voor nagenoeg iedereen duidelijk dat de uitstoot van broeikasgassen wel degelijk leidt tot klimaatwijzigingen die onze welvaart oncontroleerbaar zal bedreigen. Dat werd vorige maand opnieuw bevestigd door het vijfde rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC).

 

De klimaatverandering laat zich nu al voelen. Wereldwijd zien we verregaande veranderingen zoals extremere weerfenomenen, bosbranden, een verlies aan biodiversiteit, het versneld krimpen van gletsjers en poolkappen, de verzuring van de oceanen, de stijging van de zeespiegel, en de gevolgen daarvan voor drukbevolkte kustgebieden.

 

In 2011 waren er volgens de Climate Vulnerability Monitor 400.000 doden als gevolg van de klimaatverandering. Die schade is een gevolg van 'slechts' 0,8 graden Celsius opwarming, veroorzaakt door de CO2-uitstoot tot en met de jaren 80. De 'vertraging' tussen oorzaak en gevolg duurt immers zo'n dertig jaar, net zoals bij roken en longkanker.

 

​

Slechtste leerling van de klas

 

Intussen komen en gaan de klimaattoppen en leeft de indruk dat klimaatverandering louter een milieukwestie is, terwijl ze finaal onze economie en samenleving dreigt te ontwrichten.

 

Ook nu nog, ondanks wetenschappelijk bewijs en internationale afspraken daarover, zijn er landen die zich lijken te onttrekken aan hun verantwoordelijkheid. België is een van de slechtste leerlingen van de klas: in het jongste rapport van het Europees Milieuagentschap valt te lezen dat België er zelfs met extra inspanningen niet in zal slagen de verplichte Europese 20/20/20-doelstellingen te halen.

 

20/20/20 staat voor het reduceren van het energieverbruik en de CO2-uitstoot met 20 procent, en het optrekken van het aandeel hernieuwbare energie tot 20 procent. In de terminologie van een schoolrapport zou het volgende verdict in de kantlijn staan: 'Leerling X wil niet.'

 

Dat laatste is vreemd. België toont zich immers vrijwel altijd als een gemotiveerde deelnemer aan internationale milieuconferenties. Geen eindrapport met verplichtende doelstellingen, of er staan Belgische handtekeningen onder.

 

Zo werd in Cancun - mede op initiatief en met instemming van België en de Europese Unie - door 193 landen overeengekomen dat:

1) de aarde niet verder mag opwarmen dan 2 graden Celsius boven het pre-industriële niveau, om een voor onze samenleving 'gevaarlijke' klimaatverandering te voorkomen

én 2) dat daarvoor een reductie van 25 tot 40 procent in 2020, en van 80 tot 95 procent in 2050 noodzakelijk zijn (ten opzichte van 1990).

 

Het daadwerkelijk uitvoeren van die beoogde maatregelen is blijkbaar een ander paar mouwen. In het jongste federale regeerakkoord valt over de verdeling van emissiekredieten te lezen: "We zullen met bijzondere aandacht de doeltreffendheid van het huidige beleid opvolgen en de impact op de internationaal concurrerende industrie trachten te beperken." Het eeuwige excuus!

 

​

Bezorgde Belgen

 

In het internationaal aankopen van emissierechten zijn onze overheden dan weer wél erg bedreven. De organisatie 11.11.11 bewees eerder al dat België de Kyoto-doelstellingen "voor meer dan de helft heeft afgekocht". Of hoe een bewindsploeg tevreden achterover leunt na elders frisse lucht gekocht te hebben.

 

Die afwachtende houding is niet enkel moreel verwerpelijk en in strijd met de internationale akkoorden; ze is ook nog eens ronduit gevaarlijk. Van een overheid mag je verwachten dat ze zich zorgvuldig en vooruitziend gedraagt ter bescherming van de welvaart en het welzijn van haar burgers.

 

De overmatige globale uitstoot van broeikasgassen, waaraan België per hoofd van de bevolking in disproportioneel hoge mate bijdraagt, zal er echter toe leiden dat zowel de huidige als toekomstige Belgische bevolking ingrijpende nadelige gevolgen zal ondervinden. Nochtans heeft de staat de verplichting om burgers te beschermen. Die verplichting noopt tot het nemen van een eigen verantwoordelijkheid van de staat binnen Belgische landsgrenzen, ook indien een probleem mondiaal van aard is.

 

Ten slotte is het verre van verstandig om de transitie naar hernieuwbare energie en efficiënter energiegebruik uit te stellen en dus afhankelijk te blijven van de import van grote voorraden fossiele brandstoffen.

 

We hebben nog net tijd genoeg om het bijna onmogelijke te doen, maar dan moeten we nu alle zeilen bijzetten. Een echte omslag teweegbrengen en zo de klimaatopwarming door menselijke activiteit onder de gevaarlijke 2 graden Celsius-drempel houden, kan nog net. Daarvoor beschikken we over voldoende expertise op het vlak van marktmechanismen, fiscaliteit of technologie. En we weten dat hoe langer we wachten, hoe groter en dus duurder die inspanningen zullen worden.

 

Toch lijkt dat in de hoofden van politici niet voor enig gevoel van hoogdringendheid te zorgen - met een slepende economische malaise blijkbaar minder dan ooit. Het is nochtans aangetoond dat een fundamentele transitie naar energie­besparing en hernieuwbare energie een aanjager voor innovatie en economisch herstel kan zijn, tientallen miljarden kan besparen en tienduizenden nieuwe jobs kan opleveren.

 

Ondertussen zongen, dansten en manifesteerden we, plaatsten we zonneboilers en participeerden in windmolens, isoleerden we onze huizen en zwegen niet waar gesproken moest worden. En we zullen dit massaal én met overtuiging blijven doen. Uit de klimaatenquête van de federale overheid uit 2013 blijkt dat 75 procent van de ondervraagde Belgen verklaard heeft heel bezorgd te zijn over het klimaat. Nu is het aan onze politieke leiders om ten gronde voor een fundamentele ommekeer te zorgen.

 

​

Verantwoordelijkheid

 

Gelukkig zijn er bestuurders van organisaties, bedrijven en overheden die wél handelen en inspireren. Dat is een bemoedigende en troostende gedachte. Maar hun inspanningen zullen maar effect hebben als ze collectief, volgehouden en ambitieus zijn op alle vlakken: in grote en kleine bedrijven, in werkgevers- én werknemerskringen, op gemeentelijke, provinciale, regionale en federale bestuursniveaus...

 

Maar de snelheid en de schaal waarop dit gebeurt, is onvoldoende. Historisch gezien hebben er nooit grootschalige energietransformaties plaatsgevonden zonder een zeer sterke voortrekkersrol van de overheid. Burgers én ondernemers wachten op de juiste kaders en het gepaste beleid om een sprong vooruit te maken. De tijd tikt en geeft ons nog weinig marges.

 

Vanavond in De Vooruit maken we bekend hoe we onze leiders zullen aanvuren om de uitvoering van het klimaatbeleid naar het noodzakelijke ambitieniveau te brengen. We doen dat niet toevallig op de dag dat in Peru de VN-klimaatonderhandelingen van start gaan. Want België heeft, als een van de meest welvarende regio's in de wereld, een verpletterende verantwoordelijkheid. Zelfs als klein land kunnen we het verschil maken. We hebben ontzettend veel kennis, ex-pertise en innovatieve kracht. En bovenal: hoe kunnen we van minder begunstigde regio's verwachten dat te doen waar we zelf aan verzaken?

 

Het klimaat is een zaak van iedereen, en het debat over effectieve maatregelen kan best ook in alle neutraliteit, objectiviteit en vrij van politieke ideologie of tendentieuze veronderstellingen gevoerd worden.

 

De klimaatzaak is geen luxeprobleem. Ze is van levensbelang en duldt geen uitstel!